Το βατερλό της τεχνολογίας στην διαχείρηση των πυρηνικών

(του Μιχάλη Πετράκη, Φυσικού, Περιβαλλοντολόγου, Διευθυντή του Ινστιτούτου Ερευνών Περιβάλλοντος του Αστεροσκοπείου Αθηνών)

Για μια ακόμη φορά την περασμένη εβδομάδα διαψεύστηκε η γενική αντίληψη που θέλει την τεχνολογία έχει φτάσει σε τέτοια επίπεδα ώστε να αποκλείει ή μάλλον να διορθώνει τα ανθρώπινα σφάλματα στον έλεγχο και διαχείριση μεγάλων εγκαταστάσεων πυρηνικών αντιδραστήρων. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι η τεχνολογία δεν αναπτύσσεται κατά ένα τέτοιο τρόπο ώστε στο άμεσο μέλλον οι δυσλειτουργίες  που δημιουργούνται από ανθρώπινη παρέμβαση όπως στο Τσερνομπίλ ή από ακραία φυσικά φαινόμενα , οπως  στην Ιαπωνία και οδηγούν σε απρόβλεπτες καταστάσεις  τη λειτουργία των αντιδραστήρων,  να περιορισθούν στο ελάχιστο για να μη χρησιμοποιήσω την έκφραση να εξαφανιστούν. Αυτό φυσικά έρχεται σε αντίθεση με το νόμο του Μέρφυ ο οποίος σε απλά ελληνικά, μας λέει ότι όταν κάτι δεν πρόκειται να πάει καλά. αυτό θα συμβεί την πλέον  ακατάλληλη στιγμή. Αυτό φυσικά συνέβη και στην Φουκοσίμα.

Εάν δεν είχε συμβεί ο σεισμός των 9 Ρίχτερ στην θαλάσσια περιοχή ανατολικά των εγκαταστάσεων του πυρηνικού εργοστασίου, αν δεν είχε δημιουργηθεί το τσουναμι από τη σεισμογενή δραστηριότητα, αν το τσουνάμι δεν είχε ύψος μεγαλύτερο των έξι μέτρων,  αν οι μηχανές ψύξης ήταν καλύτερα προστατευόμενες από το τσουνάμι, αν δούλευαν οι εφεδρική μπαταρίες,   αν.. αν.. αν...

Δυστυχώς τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν όπως τα περιμέναμε με αποτέλεσμα τη βλάβη και πιθανή τηξη της καρδιάς τεσσάρων πυρηνικών αντιδραστήρων με ό,τι αυτό συνεπάγεται στην ευρύτερη περιοχή. Τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές ο κίνδυνος δεν έχει εκλείψει παρότι διεξάγονται αγωνιώδεις προσπάθειες για την ψύξη των αντιδραστήρων.

Τι θα σημαίνει για την περιοχή της Φουκοσίμα και την ευρύτερη περιοχή της Ιαπωνίας μια τέτοια πιθανή εξέλιξη όπως η τήξη  των αντιδραστήρων είναι ένα σενάριο που κανένας δεν θα ήθελε να το μελετήσει και πολύ περισσότερο να tο δει να επαληθεύεται. H προηγούμενη καταστροφή στην περιοχή του Τσερνομπίλ έχει αφήσει τεράστιες περιοχές οικολογικά κατεστραμμένες στην περιοχή της Ουκρανίας, ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού της περιοχής  ξεριζωμένο  από τις εστίες του, που ακόμη υφίσταται τις παρενέργειες από των επιπτώσεων από την έκθεση στο ραδιενεργό νέφος   και μια οικονομία  που για να θάψει τον αντιδραστήρα μέσα σε μια σαρκοφάγο και να εξουδετερώσει τη ραδιενέργεια του υπεδάφους από την τήξη του πυρήνα έπρεπε να ξοδέψει πάνω από 120 εκατ. δολάρια. Και όλα αυτά σε μια περιοχή που δεν ήταν τόσο πυκνά κατοικημένη όπως η Ιαπωνία. Σε περίπτωση τήξης του πυρήνα στην Φουκουσίμα  και κάτω από κατάλληλες μετεωρολογικές συνθήκες το ραδιενεργό νέφος θα φτάσει στο Τόκιο σε μια δύο μέρες και ανάλογα φυσικά με την τοξικότητα του σε ραδιενεργά στοιχεία θα δημιουργήσει μια δραματική κατάσταση για την ευρύτερη περιοχή.

Παρόλο που αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν ενδείξεις δημιουργίας αυτού  τού ραδιενεργού νέφους εν τούτοις ή  σχετικά ασθενής ραδιενέργεια από τις πρώτες  ημέρες  των εκρήξεων παρασύρθηκε από τα μετεωρολογικά συστήματα και ήδη τις επόμενες δύο ημέρες 25 και 26 Μαρτίου θα κάνει την εμφάνιση της  πάνω από την κεντρική Ευρώπη προτού μεταφερθεί προς την Ασία κάνοντας το γύρο του πλανήτη. Το ευτυχές γεγονός για τη συγκεκριμένη περίπτωση είναι το ότι η εξασθένηση της ακτινοβολίας μετά από ένα τόσο μεγάλο ταξίδι θα είναι σημαντική και δεν θα παρουσιάσει πρόβλημα για τους πληθυσμούς των περιοχών τις οποίες θα επισκεφθεί μεταξύ των οποίων θα βρίσκεται και η Ελλάδα . Και εάν η Ελλάδα δεν αντιμετωπίζει σοβαρά  προβλήματα από αυτό το συγκεκριμένο περιστατικό κανένας δεν μπορεί να παραβλέψει το γεγονός ότι βρισκόμαστε περικυκλωμένοι,  κυρίως από το βορρά  από ένα αριθμό εργοστασίων  πυρηνικής ενέργειας που λόγω της θέσης τους παρουσιάζουν σοβαρό πρόβλημα για την Ελλάδα. Ειδικά το βουλγαρικό εργοστάσιο Κοζλοντούι λόγω της παλαιότητας στην τεχνολογία που χρησιμοποιεί για την παραγωγή ενέργειας και της τοποθεσίας του είναι και η σοβαρότερη απειλή για την Ελλάδα . Δεδομένου του ότι οι άνεμοι που επικρατούν στην περιοχή μας είναι κατά 80% από βόρειες διευθύνσεις αυτό σημαίνει ότι σε περίπτωση πυρηνικού ατυχήματος στο Κοζλοντούι και δημιουργίας ραδιενεργού νέφους η περιοχή μας  θα βρίσκεται πιθανότατα στην τροχιά αυτού του νέφους,  ενώ ο χρόνος που χρειάζεται γ ια να ταξιδέψει από τη Βουλγαρία στην Ελλάδα με κατάλληλο άνεμο είναι γύρω στις δύο ημέρες. 

Μετά από όλες αυτές τις ζοφερες  περιγραφές είναι λογικό να υπάρξει σε παγκόσμιο επίπεδο μια επανεξέταση του ρόλου και της χρησιμότητας των πυρηνικών αντιδραστήρων για την παραγωγή ενέργειας. Εάν ήθελε κάποιος ρεαλιστικά να προσεγγίσει την ενεργειακή στρατηγική, κυρίως . των βιομηχανικών κρατών,  θα διαπιστώσει ότι η αδυναμία προς το παρόν κάλυψης των  ενεργειακών αναγκών από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας  καθιστά τις  πυρηνικές  μονάδες  με όλους  τους  κινδύνους που περικλείουν  από τη λειτουργία τους,  μια υπολογίσιμη εναλλακτική πρόταση ειδικά για τις χώρες με μεγάλο δείκτη, οικονομικής ανάπτυξης , όπως η Κίνα και Ινδία. Και όπως φαίνεται παρόλο τον αντίκτυπο των πυρηνικών ατυχημάτων αυτές οι μονάδες θα   εξακολουθήσουν τη λειτουργία τους  για μεγάλο χρονικό διάστημα  τουλάχιστον μέχρι που  η τεχνολογία θα  δώσει μια απάντηση στο ερώτημα αν μπορούμε να έχουμε καθαρή ενέργεια όταν την θέλουμε και όπου την  θέλουμε.