11ο Πανελλήνιο Συνέδριο Αρχιτεκτόνων: αξιακή κατοχύρωση της αρχιτεκτονικής και «η αρχιτεκτονική στους αρχιτέκτονες»

«Η αρχιτεκτονική», σημείωνε πριν μερικές δεκαετίες ο Λε Κορμπυζιέ, «αποτελεί τεκμήριο τέχνης… Ένα γεγονός που εγείρει αίσθημα έξω και πέραν των κατασκευαστικών προβληματικών. Η τεχνική κατασκευή «στήνει». Η αρχιτεκτονική συνταράζει.»

Η αρχιτεκτονική, θα λέγαμε, είναι η ίδια η συμβίωση σε μια εκπληκτική προσπάθεια ισορροπίας μεταξύ του χρήσιμου και του οικονομικού, του αισθητικού και του τεχνικού, του κοινωνικού, του ανθρωπολογικού και του περιβαλλοντικού τουλάχιστον. Η αρχιτεκτονική αποτελεί έκφραση και έκφανση ατομικής και συλλογικής δημιουργικότητας και σφραγίδα αισθήματος, συμμετοχής και σύμπνοιας στην δύσκολη, αταβική, προσπάθεια μεταλλαγής της «φύσης» σε ιδέα «κουλτούρας» ή ιδέα πολιτισμικής διάστασης ανθρωπογενούς περιβάλλοντος. Σε «οικολογία» με λίγα λόγια. Γιατί η αρχιτεκτονική είναι «οικολογία».

Αυτό δεν φαίνεται να συμμερίζονταν, ή και να γνώριζε, η πολιτική που εξουσίασε τουλάχιστον από την μεταπολίτευση και εντεύθεν. Και έτσι, ενώ σε άλλα γεωγραφικά μήκη και πλάτη θεσμοθετούνταν ακόμη και η «ποιότητα της αρχιτεκτονικής» σε επίπεδο υπουργείου πολιτισμού, η εγχώρια έννοια της «αρχιτεκτονικής» υποβιβάζονταν αξιακά έως την ταύτιση της με εκείνη της «κατασκευής» και του «τεχνικού έργου» ενώ το έργο του αρχιτέκτονα εξαϋλώνονταν σε επίπεδο ελεύθερης ανάληψης από τον οποιοδήποτε «τεχνικό» τεχνικού έργου.
- Αρχιτεκτονική δεν είναι τετραγωνικά και κυβικά, δεν είναι απόσταση από την ρυμοτομική γραμμή ή από το όμορο οικόπεδο, ούτε και όγκοι, επιφάνειες, πλάκες και δοκάρια.
- Αρχιτεκτονική δεν σημαίνει «τεχνικό έργο» και η σημασία της «αρχιτεκτονικής παρέμβασης» δεν μπορεί να υποκατασταθεί από την οποιαδήποτε «πολιτική των κατασκευών».
- Η Αρχιτεκτονική δεν σηματοδοτεί «κατάλυμα», «εργολαβικό» ή «δημοπράτηση», αλλά ούτε και συγγενεύει με τον οποιοδήποτε αγνωστικό, στιλιστικό, μιμητισμό έτσι για την «κουλτούρα». 
- Από την φύση του, ο ρόλος του αρχιτέκτονα δεν είναι αντικαταστάσιμος, δεν παραχωρείται και δεν εγγίζεται από διλλήματα τύπου «ποιος σχεδιάζει;».

Χαιρετίζουμε, λοιπόν, τις εργασίες του 11ου Πανελλήνιου Συνεδρίου των Αρχιτεκτόνων που λαμβάνουν χώρα το τετραήμερο 17-20 Μαρτίου στο Ζάππειο Μέγαρο με κεντρικό θέμα «Επάγγελμα Αρχιτέκτων» και κύριο στόχο ένα ακόμη βήμα στην προσπάθεια απόδοσης στην αρχιτεκτονική και στον αρχιτέκτονα τους ρόλους που, πολιτισμικά, δικαιούνται. Θα προσκαλέσουμε όμως ταυτόχρονα την πολιτεία και όλους τους εκπροσώπους της να συμπαρασταθούν, όπως υποχρεούνται, προχωρώντας άμεσα σε μία επίμονη και καθημερινή δουλειά θεσμοθέτησης του οποιουδήποτε αναγκαίου για την οριστική αξιακή κατοχύρωση της αρχιτεκτονικής και του ρόλου του αρχιτέκτονα σε αυτή την χώρα έτσι όπως απαιτείται από καιρό από τον αρχιτεκτονικό της κόσμο. 
· Θες μέσω της θεσμοθέτησης ενός νέου «Αρχιτεκτονικού Οικοδομικού Κανονισμού», σαν εργαλείου κατοχύρωσης της ελευθερίας έκφρασης της δημιουργικότητας του δημιουργού και της αρχιτεκτονικής σαν τέχνης και επιστήμης;
· Θες μέσω της άμεσης κατάρτισης ενός μητρώου εργολάβων ιδιωτικών έργων; 
· Θες μέσω της θεσμοθέτησης της υποχρεωτικής διενέργειας Αρχιτεκτονικών Διαγωνισμών Ιδεών από όλα τα πρόσωπα δημόσιου δικαίου; 
· Θες μέσω της κατάργησης του Τ.Ε.Ε. και της θεσμοθέτησης μιας αποκεντρωτικής ανάληψης αρμοδιοτήτων από μέρους των επί μέρους επαγγελματικών Συλλόγων, με την μορφή νομικών προσώπων, όπως απαιτείται πλέον από τις περιστάσεις;
· Θες μέσω της θεσμικής ερμηνείας του «η αρχιτεκτονική στους αρχιτέκτονες»;

Όσο αφορά δε το πεδίο της αναγκαίας «αειφορίας» των πρακτικών διαμόρφωσης του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, των «πράσινων» προσεγγίσεων και των διάχυτων πλέον οικολογικών ανησυχιών, που υποδηλώνονται έμμονα και καθημερινά, ας έχουν μόνιμα υπόψη τους πολιτικοί και πολιτευόμενοι μία σημαντική διακήρυξη που είδε το φως πριν από 18 περίπου χρόνια στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Συνέδριου Αρχιτεκτόνων στο Σικάγο. Γιατί και από αυτή την σκοπιά αργούν σημαντικά μεταξύ πρόφασης, νομιναλισμού και σύγχυσης του διαφημιστικού «συμβάντος» με την απτή, καθημερινή, πραγματικότητα.

Οι αρχιτέκτονες των Οικολόγων Πράσινων

(ακολουθεί η «Διακήρυξη αλληλεγγυότητας για ένα βιώσιμο μέλλον» του Παγκόσμιου Συνεδρίου Αρχιτεκτόνων που έλαβε χώρα στο Σικάγο μεταξύ 18-21 Ιουνίου 1993)

-----------------------------------------

Λαμβάνοντας υπόψη ότι:

1. μία βιώσιμη κοινωνία προστατεύει και προάγει «φύση» και πολιτισμική διάσταση προς όφελος όλου του, έμβιου και άβιου, κόσμου για το παρόν και για το μέλλον, 
2. ένα υγειές περιβάλλον βιοποικιλότητας είναι η πρώτη, ουσιαστική και πολύτιμη προϋπόθεση για μία υγιή κοινωνία,
3. η σύγχρονη κοινωνία συνιστά την πρώτη και μοναδική αιτία της υποβάθμισης του περιβάλλοντος υποθηκεύοντας σοβαρά, καταυτό τον τρόπο, την βιωσιμότητα της,
4. είμαστε όλοι οικολογικά αλληλεξαρτημένοι με το φυσικό περιβάλλον και τα οικοσυστήματα του.
5. είμαστε όλοι αλληλεξαρτούμενοι, κοινωνικά, πολιτισμικά και οικονομικά,
6. στα πλαίσια αυτής της αλληλεξάρτησης, η «βιωσιμότητα» απαιτεί συνέργεια, ισοτιμία και ισόρροπη συμμετοχικότητα μεταξύ όλων των μερών,
7. το δομημένο περιβάλλον έχει πρωταγωνιστικό ρόλο αναφορικά με τις επιπτώσεις της ανθρωπογενούς δραστηριότητας στο φυσικό περιβάλλον και στην ποιότητα ζωής, 
8. ο βιώσιμος σχεδιασμός του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος προϋποθέτει συνολικές θεωρήσεις από την σκοπιά της χρήσης ανανεώσιμων φυσικών πόρων και πηγών ενέργειας, της ενεργειακής αυτάρκειας των έργων, της οικολογίας κτιρίων και δομικών τεχνολογιών, των κοινωνικά και οικολογικά υπεύθυνων χρήσεων γης και αρχιτεκτονικής υψηλής ποιότητας που να «εμπνέει» και να «προάγει»,
9. ο βιώσιμος σχεδιασμός του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος δύναται να αποτελέσει ένα μοναδικό εργαλείο σημαντικής μείωσης των επιπτώσεων της ανθρωπογενούς δραστηριότητας στο φυσικό περιβάλλον, διασφαλίζοντας παράλληλα οικονομία και υψηλή ποιότητα ζωής,

σαν εκπρόσωποι του κόσμου της αρχιτεκτονικής και εκείνου του κτιριακού σχεδιασμού, τόσο σε ατομικό επίπεδο όσο και μέσω των επαγγελματικών μας συλλόγων, 

δεσμευόμαστε:

1. Να θέσουμε την ανάγκη της περιβαλλοντικής και την κοινωνικής βιωσιμότητας στο επίκεντρο της επαγγελματικών μας προτεραιοτήτων και της επαγγελματικής μας δραστηριότητας.
2. Να μεριμνήσουμε για την συνεχή προαγωγή και διάδοση των διαδικασιών, των πρακτικών, των υπηρεσιών, των προγραμμάτων σπουδών, των προϊόντων και των προτύπων βιώσιμου σχεδιασμού.
3. Να δραστηριοποιηθούμε για την διάχυση της πληροφόρησης γύρω από την κρίσιμη σημασία και τα ουσιαστικά πλεονεκτήματα του βιώσιμου σχεδίου τόσο στο επίπεδο του επαγγελματικού μας κύκλου και της βιομηχανίας δόμησης όσο και σε εκείνο της επαγγελματικής εκπαίδευσης και του κοινωνικού συνόλου. 
4. Να δραστηριοποιηθούμε ώστε να υιοθετηθούν και να θεσμοθετηθούν όλες οι πολιτικές, οι κανονισμοί και οι πρακτικές που διασφαλίζουν βιώσιμο σχεδιασμό, τόσο σε πολιτικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο παραγωγικών τομέων. 
5. Να δραστηριοποιηθούμε έτσι ώστε όλα στοιχεία που συνδράμουν στην διαμόρφωση του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος - ως προς τον σχεδιασμό, την παραγωγή, την χρήση και την ανακυκλωσιμότητα - να μετατοπιστούν στο πεδίο των πρότυπων του βιώσιμου σχεδιασμού.

Σικάγο, 18-21 Ιουνίου 1993
Διεθνής Ένωσης Αρχιτεκτόνων - UIA
Αμερικανική Ένωσης Αρχιτεκτόνων – ΑΙΑ

(http://www.ecogreens-gr.org/cms/index.php?option=com_content&view=article&id=1917:11---------l---r&catid=90:oikologia&Itemid=80)